Οι Μυλόπετρες του χρόνου

2023

”…στις μυλόπετρες του χρόνου μην πετάς την ιστορία”, λένε οι στίχοι του ομώνυμου τραγουδιού ενός νέου δίσκου. Ενός δίσκου  για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή, σε μουσική του Αποστόλη Βαλαρούτσου και στίχους του Νίκου Παπαχατζή που συγκεντρώνει στα τραγούδια του μνήμες  αλλά και αναφορές στην Μικρά Ασία και στο ταξίδι αυτών των 100 χρόνων, με τον ήχο της  Εστουδιαντίνας Νέας Ιωνίας Βόλου  και με το τραγούδι των:  ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΒΑΛΑΡΟΥΤΣΟΣ,  ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΓΙΟΥΚΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΓΕΔΙΚΗΣ,  ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΓΚΟΥΒΕΝΤΑΣ,  ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ,  ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟΣ,  ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΙΓΙΑΝΝΗΣ,  ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΟΥΣΚΟΥΡΙΔΑΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΕΚΚΑΣ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΜΑΛΑΜΑΣ,  ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΜΟΣΙΟΣ,  ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ,  ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ,  ΜΙΛΤΟΣ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗΣ,  ΝΙΚΟΣ ΠΟΡΤΟΚΑΛΟΓΛΟΥ,  ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΡΕΤΣΙΟΣ, ΑΣΠΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ,  ΚΩΣΤΑΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ, ΕΛΕΝΗ ΤΣΑΛΙΓΟΠΟΥΛΟΥ,  ΜΠΑΜΠΗΣ ΤΣΕΡΤΟΣ.

 

https://www.georgedalaras.com/album/i-milopetres-tou-hronou

 

Ο Γιώργος Νταλάρας και ο Σωκράτης Μάλαμας τραγουδούν μαζί το ομώνυμο τραγούδι του δίσκου.

 

Περάσαν χρόνια εκατό από τις μνήμες που εξιστορούσε η γιαγιά Αργυρώ, πέρασαν τρεις γενιές από τότε που οι πρόγονοί μου άφησαν πίσω τις ζωές τους μέσα στην Κάτω Παναγιά και ξεκίνησαν για της προσφυγιάς τον δρόμο. Η πορεία δύσκολη και μακρά. Πρώτος σταθμός της μαστίχας το νησί, “μέχρι να ξετσουμίσει το παιδί” όπως έλεγε και στη συνέχεια ταξίδι για την Πελοπόνησσο. Βρέθηκαν σε νέο τόπο που έπρεπε να γίνει η πατρίδα τους, με ελάχιστα υπάρχοντα, αλλά με μεράκι, αγάπη και σεβασμό κατάφεραν να σταθούν στα πόδια τους.
Τα παιδιά μεγάλωσαν και ήρθαν τα εγγόνια. Τα μάτια της πρώτης γενιάς σφάλισαν και πέταξαν στον ουρανό σαν μαύρα χελιδονάκια. Όμως ο σεβντάς για τις χαμένες πατρίδες – Αλικαρνασσός, Αλάτσατα, Ικόνιο, Αϊβαλί – δεν έσβησε, αλλά πέρασε και στις επόμενες γενιές. Οι πληγές δεν ήταν πια νωπές, μα τα σημάδια τους είχαν χαραχθεί βαθιά στις ψυχές μας. Σε κάθε άκουσμα μπάλου, απτάλικου, αμανέ ή καρσιλαμά, το σαντούρι, το βιολί, το κανονάκι και το ούτι σκαλίζαν τις πληγές, φέρναν στη θύμησή μου τις ιστορίες της γιαγιάς και όσα λέει η Διδώ, κάνοντας τα μάτια μου να δακρύζουν.
Τα χρόνια πέρασαν και μεγαλώνοντας ένιωθα όλο και περισσότερο την υποχρέωση να μην αφήσω να ξεθωριάσει η μνήμη των ανθρώπων αυτών, μα ούτε και ο πολιτισμός που έφεραν μαζί τους.
Την άνοιξη του 2018, η γνωριμία με τον Αποστόλη έμελλε να είναι καταλυτική. Η κοινή αγάπη για τις χαμένες πατρίδες των προγόνων μας αποτέλεσε το μπόλι της συνεργασίας μας. Οι υπέροχες μελωδίες του έντυσαν μοναδικά τους στίχους μου, αποδίδοντας με τις νότες του ακριβώς τα συναισθήματα που ένιωθα γράφοντας κάθε λέξη. Μουσική και στίχοι άνθισαν μαζί δημιουργώντας αυτόν τον δίσκο.
Ευχαριστώ από ψυχής τον Αποστόλη και όλα τα μέλη της Εστουδιαντίνας για την ευκαιρία που μου χάρισαν μέσα από αυτό το έργο να εκπληρώσω το χρέος μου στην ιστορική μνήμη όλων των προσφύγων της Μικράς Ασίας.
Ας μην αφήσουμε την ιστορία να χαθεί στις μυλόπετρες του χρόνου, ας κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη των πολύπαθων αυτών ανθρώπων, τιμώντας την κληρονομιά που μας άφησαν και διαβεβαιώνοντάς τους πως οι θυσίες τους δεν πήγαν χαμένες, νιώθοντας ευγνώμονες για όλα όσα μας χάρισαν

Νίκος Παπαχατζής

Η μικρασιατική καταστροφή, αυτή η πικρή ιστορία στις σελίδες της νεότερης
Ελληνικής ιστορίας, μας αφορά λίγο ή πολύ όλους. Ο Νίκος Παπαχατζής κι εγώ, έχοντας και οι δύο προσφυγικές καταγωγές, ανήκουμε σίγουρα στο «πολύ».

Από την πρώτη στιγμή της γνωριμίας μας αναγνώρισα τη στόφα ενός πηγαίου, παραγωγικού στιχουρ- γού, με αναφορές, μεταξύ άλλων στα γραπτά του, στη ζωή των Μικρασιατών τόσο μετά όσο και πριν το διωγμό. Ο ενθουσιασμός του συνέπλευσε με τη δική μου επιθυμία να ακουστούν καινούργια τραγούδια για το συγκεκριμένο θέμα, με τη νηφαλιότητα όμως και την αντικειμενικότητα που μας επιτρέπουν τα 100 χρόνια απόστασης από τα γεγονότα του 1922.

Ακολούθησε μεταξύ μας, εν μέσω πανδημίας, ένας μαραθώνιος ανταλλαγής μελωδιών και στίχων, που σιγά σιγά έπαιρναν μορφή. Για κάθε τραγούδι που ολοκληρώναμε ονειρευόμουν και ποιος ερμηνευτής θα αναλάμβανε το ρόλο να του δώσει φωνή, και είχα τη χαρά οι άνθρωποι αυτοί να με εμπιστευθούν ώστε να δω τα ενστικτώδη αυτά «ταιριάσματα» να πραγματώνονται.

Θέλω μέσα απο την καρδιά μου να ευχαριστήσω όλους μαζί και χωριστά τον καθένα από τους αγαπημένους καλλιτέχνες που συμμετείχαν σ’αυτό το εγχείρημα, που με το περίσσειο ταλέντο τους δώσαν σάρκα και οστά σ’ένα κόσμο, που πριν τις ηχογραφήσεις, υπήρχε μόνο στη σφαίρα της φαντασίας.

~Τον Παντελή Θαλασσινό που ανταποκρίθηκε αμέσως θετικά και μου έδωσε κουράγιο να συνεχίσω.

~Τον Γιώργο Νταλάρα και τον Σωκράτη Μάλαμα που υποψιαζόμουν οτι θα ήταν
γενναιόδωροι και υποστηρικτικοί, όπως λένε ότι είναι οι πραγματικά σπουδαίοι,
αλλά το να το βλέπεις στην πράξη είναι συγκινητικό και άκρως διδακτικό.

~Την Ελένη Τσαλιγοπούλου που κάθε φορά με καθηλώνει με τις εκπληκτικές και απο καρδιάς ερμη- νείες της.
~Τον Γιάννη Διονυσίου και τον Γιάννη Παπαγεωργίου που μεταδίδουν με τα όργανα και τις φωνές τους ενδελεχή γνώση και αγάπη για τη μουσική μας ιστορία. Το μέλλον τους ανήκει.

~Τον Βασίλη Λέκκα που συμμετείχε με την όρεξη μικρού παιδιού και το πάθος
ερωτευμένου εφήβου.
-Τον Μίλτο Πασχαλίδη που λόγω και της συγγραφικής του ιδιότητας, εκτός της εύστοχης του ερμηνεί- ας, ταίριαξε διπλά στο «Οσα λέει η Διδώ» .
-Τον Μπάμπη Τσέρτο και την Ασπασία Στρατηγού γιατί είναι πάντα δίπλα μας και μας χαρίζουν απλό- χερα τη διαχρονική τέχνη τους.
-Τον Νίκο Πορτοκάλογλου που μας ενώνουν καταγωγές όχι μόνο τόπων αλλά και μουσικής.
-Τον Κώστα Τριανταφυλλίδη για την τρυφερή και συνάμα ρωμαλέα ερμηνεία του.
-Τον Νίκο Χιώτογλου και τη Χορωδία του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που ομόρφυναν το στούντιο με τη θετική τους αύρα και την εξαιρετική τους απόδοση.
-Τους συνοδοιπόρους της Εστουδιαντίνας, αυτούς τους εξαιρετικούς δεξιοτέχνες, που αγαπώ σαν οικογένεια και θαυμάζω απεριόριστα.Και εις άλλα με υγεία!
-Τον Αντρέα Κατσιγιάννη, που αγκάλιασε απ ́την αρχή με θέρμη αυτή την προσπάθεια και κρατάει πάντα άσβεστη τη φλόγα της Εστουδιαντίνας.
-Τον αγαπημένο Νίκο Μέρμυγκα που με το λεπτό του γούστο οδηγούσε πάντα στο σωστό δρόμο τις ηχογραφήσεις μας.
-Τον Σωτήρη Ζηλιασκόπουλο που με την ικανότητα του στο τιμόνι της κονσόλας,
το καράβι της ορχήστρας μας έπλεε πάντα σε ασφαλή νερά.
-Τον Ηλία Λάκκα για την εμπειρία και την άψογη, όπως πάντα, δουλειά του.
-Τον Γιάννη Τσαγκάδα για τη φοβερή κιθάρα Παναγή που χρησιμοποίησα αρκετά στις ηχογραφήσεις. -Το Νίκο Παπαχατζή για τις εμπνεύσεις και τη γόνιμη συνεργασία.
-Τον Νεκτάριο Κόκκινο, την κα Μαργαρίτα Μάτσα και τους ανθρώπους της Minos Emi για την εμπιστοσύνη και τη στήριξη.

Μακάρι να μη λησμονούμε την ιστορία. Να μαθαίνουμε απο τα λάθη και να προχωράμε μπροστά με αγάπη και αδελφοσύνη.

Απόστολος Βαλαρούτσος

Στις μυλόπετρες του χρόνου, δεν πετάξαμε τη μνήμη μας. Αυτό μας ένωσε σε ένα ταξίδι με την ιστορία μας εδώ και 25 χρόνια, ήταν η αφορμή να γίνει η Εστουδιαντίνα Νέας Ιωνίας Μαγνησίας. Έτσι όλα αυτά τα χρόνια ‘’κτίζαμε’’, τις προσωπικές μας ιστορίες, μέσα από τα βιώματά μας, από τα ακούσματα που είχαμε, έτσι αναπτύξαμε σαν μια υγιή μικρή κοινωνία, το δικό μας κόσμο μέσα από τη μουσική. Αυτή η συλλογή τραγουδιών είναι οικογενειακή υπόθεση, με την ‘’γέννα’’ του Αποστόλη Βαλαρούτσου, πάνω στους στίχους του Νίκου Παπαχατζή, ο καθένα μας έβαλε την ψυχή του, για να είναι τα τραγούδια έτοιμα να πορευτούν μαζί με κάθε γενιά, αγκαλιά με την ιστορία μας, σαν μικρός λαός, αλλά που δεν ξεχνά.

Ανδρέας Κατσιγιάννης