ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΤΑΛΑΡΑΣ &
Μάνος Λοΐζος
Από το «Δέκα παλικάρια», μέχρι το «Έχω ένα καφενέ» και το «Αχ χελιδόνι μου»
“Ο Μάνος αγαπούσε πολύ τους φοιτητές. Αγαπούσε τους απλούς ανθρώπους. Και τους νοιαζότανε. Ήταν αγνός κι ευαίσθητος στους χτύπους της καρδιάς της Ελλάδας. Τους άκουγε προσεκτικά και τους έκανε τραγούδια, που έβγαιναν από την ψυχή του κι έμπαιναν στη δική μας ψυχή.
Έτσι ο Μάνος έφυγε χωρίς να έχει τίποτα δικό του. Ούτε καν τα τραγούδια του. Γιατί δεν έγραφε ποτέ για τον εαυτό του. Πάντα για τους ανθρώπους. Γι’ αυτό και τα τραγούδια του είναι δικά μας τραγούδια.” / Γιώργος Νταλάρας, Σεπτέμβριος 1985
Γιώργος Νταλάρας, Μάνος Λοΐζος – Συνέντευξη Τύπου, Τα Τραγούδια Μας
Η γνωριμία τους ξεκίνησε σε μια μπουάτ στην Πλάκα. Λίγο καιρό αργότερα, το 1968, ο νέος τραγουδιστής Γιώργος Νταλάρας ηχογραφεί ένα από τα πρώτα του τραγούδια στο δίσκο ”Ο Σταθμός”, όπου τη μουσική υπογράφει ο Λοίζος. Το ”Ήτανε οχτώ, εννιά” σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Εκείνη η ηχογράφηση, εκείνη η γνωριμία οδήγησε στο να ενταχθεί ο Νταλάρας σε μια παρέα που την αποτελούσαν ο Λοίζος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Γιάννης Νεγρεπόντης, ο Λουκιανός Κηλαηδόνης, η ”Μπουμπού”-Αφροδίτη Μάνου, ο Αχιλλέας Θεοφίλου. Ανάμεσα στα τραγούδια, οι συζητήσεις για τα πολιτικά και κοινωνικά θέματα. Η εποχή άλλωστε ωθούσε σε τέτοιες συζητήσεις.
Η δικτατορία στην Ελλάδα ήταν ακόμη η ζώσα και δύσκολη πραγματικότητα. Τα τραγούδια ήταν μια διέξοδος έκφρασης. Τραγούδια ”δραματικά και καλυμμένα” από τις ”Θαλασσογραφίες”, όπως το ”Μάνα δεν φυτέψαμε” κι αργότερα το ”Αχ χελιδόνι μου” και το ”Ήλιε μου σε παρακαλώ” (”Νάχαμε τι νάχαμε”). Δυο τραγούδια που διασώθηκαν από την λογοκρισία και λειτούργησαν καταγγελτικά και λυτρωτικά στη συνείδηση του κόσμου. ”Τα τραγούδια μας” έρχονται το 1976 για να μιλήσουν -με τους στίχους του Φώντα Λάδη- για τις απεργίες, τα εργασιακά προβλήματα, τις λαϊκές διεκδικήσεις. Προσπάθησε πολύ η επίσημη λογοκρισία της εποχής να περιορίσει την τεράστια απήχηση των τραγουδιών αλλά δεν τα κατάφερε. Τραγούδια όπως το ”Δέντρο” και το ”Πάγωσε η τσιμινιέρα” έγιναν οι κοινωνικοί ύμνοι αγώνων και διεκδικήσεων έως και σήμερα. Αυτή ήταν η τελευταία ολοκληρωμένη δισκογραφική συνεργασία του Λοίζου και του Νταλάρα.
Ο θάνατος του Μάνου μπορεί να έκοψε βίαια τη ζωή ενός από τους σημαντικότερους μελωδούς αλλά τα τραγούδια του συνεχίζουν να ακούγονται στις συναυλίες στα γήπεδα, στα σπουδαιότερα θέατρα του κόσμου, στους δρόμους. Και ο Γιώργος Νταλάρας ποτέ δεν τα αποχωρίστηκε. Πάντα στα προγράμματά του υπάρχουν τα τραγούδια που του έδωσαν ”θάρρος να συνεχίσει”. Μετά το θάνατο του συνθέτη, η μεγάλη συναυλία προς τιμήν του στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε σε δίσκο και το 2007 κυκλοφορεί ένας δίσκος όπου συγκεντρώνονται όλα τα κοινά τραγούδια που ηχογράφησαν. Σε αυτή την έκδοση περιλαμβάνονται και δύο ανέκδοτα τραγούδια σε ποίηση Ναζίμ Χικμέτ, που ο Γιώργος Νταλάρας κράτησε στο αρχείο του με αγάπη όλα τα χρόνια κι εκείνη τη χρονιά (επέτειο 25 χρόνων από τη ”φυγή” του) τα μοιράστηκε με όλους τους φίλους του καλού τραγουδιού.
Και το 2022 όμως, 85 χρόνια από τη γέννηση του Μάνου Λοίζου και 40 χρόνια μετά το θάνατό του, ο Γιώργος Νταλάρας θυμάται και θυμίζει τον δρόμο που χάραξε ο Μάνος Λοίζος μέσα από τα τραγούδια του, συμμετέχοντας σε αφιερώματα κι έχοντας την επιμέλεια συναυλιών τιμής και μνήμης. Στις 18 Νοεμβρίου στο Christnas Theater μαζί με δύο άξιους ερμηνευτές, την Ασπασία Στρατηγού και τον Κώστα Τριανταφυλλίδη, ερμηνεύουν τα τραγούδια του συνθέτη. Τα τραγούδια μας. ”Ο Δρόμος του Μάνου Λοίζου”…
ΤΟ ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ
1967
Η γνωριμία με τον Μάνο Λοΐζο
Δουλεύει ήδη δύο σαιζόν στου “Στελάκη” στο Χαϊδάρι, αλλά ως θαμώνας των μπουάτ της Πλάκας τραγουδάει και για τις παρέες εκεί, όποτε παρουσιάζεται η ευκαιρία. Σε μια μπουάτ, που εμφανίζεται τότε ο Νίκος Δημητράτος στην οδό Μνησικλέους, γνωρίζει τον Μάνο...
1968
Ηχογραφήσεις των πρώτων τραγουδιών
Ηχογραφήσεις των πρώτων τραγουδιών,στη ''Μίνως'', σε μουσική ενός άγνωστου συνθέτη του Γρηγόρη Φούντα και σε στίχους του Κώστα Βίρβου. Συμμετοχή στο δίσκο ''Συνάντηση'' του νέου συνθέτη Άγγελου Σέμπου σε στίχους Κώστα Κινδύνη. Ηχογράφηση της πρώτης του μεγάλη επιτυχίας με το τραγούδι του Γιώργου Μητσάκη ''Στην εποχή του Πάγκαλου''. Στα τέλη του 1968, συμμετοχή στον δίσκο ''Σταθμός'' του Μάνου Λοίζου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου.
1969
Κυκλοφορεί ο πρώτος του μεγάλος δίσκος
Κυκλοφορία του πρώτου μεγάλου δίσκου με τίτλο το όνομά του. ”Γιώργος ΝΤΑΛΑΡΑΣ”. Το 1969, μετά από κάποιες συμμετοχές σε δίσκους με τραγούδια των Λοΐζου, Μητσάκη κ.α. ηχογραφεί τον πρώτο προσωπικό του δίσκο με τραγούδια των Σταύρου Κουγιουμτζή, Λουκιανού Κηλαηδόνη, Γρηγόρη...
1970
”Θαλασσογραφίες” του Λοίζου και του Παπαδόπουλου
Σημαντική θεωρείται η συμμετοχή του στο δίσκο του Μάνου Λοίζου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, ”Θαλασσογραφίες”. ”Δέκα παλικάρια”, ”Έχω έναν καφενέ” και ”Μάνα δεν φυτέψαμε” είναι τα τρία τραγούδια που ερμήνευσε ο Γιώργος Νταλάρας σε αυτή την έκδοση. Οι “Θαλασσογραφίες” αποτελούν...
1971
“Ο Μέτοικος”
Το 1971, κυκλοφορεί ένας ακόμη σημαντικός προσωπικός του δίσκος με τον τίτλο ”Ο Μέτοικος” (περιέχει τραγούδια των: Κουγιουμτζή, Καλδάρα, Λοίζου αλλά και νεότερων δημιουργών). Ο τίτλος δόθηκε από το ομώνυμο τραγούδι του Ζωρζ Μουστακί και του Δημήτρη Χριστοδούλου. Στη διάρκεια...
1972
“Να ‘χαμε, τι να ‘χαμε”
Λίγο πριν τελειώσει η χρονιά, κυκλοφορεί ένας ακόμα δίσκος που μοιράζεται με τον Γιάννη Καλατζή, σε μουσική του Μάνου Λοίζου και στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου: Το ''Να 'χαμε, τι να 'χαμε''.
1976
Κυκλοφορεί ο δίσκος “Τα Τραγούδια μας”
Μια εποχή έντονα πολιτικοποιημένη, με άπειρες συναυλίες διαμαρτυρίας. Αυτό το κλίμα μεταφέρεται πολύ παραστατικά στη νέα του δισκογραφική συνεργασία με τον Μάνο Λοίζο σε στίχους του Φώντα Λάδη. Τίτλος του δίσκου που κυκλοφορεί τον Οκτώβριο, ''Τα τραγούδια μας''. Τα τραγούδια ''Πάγωσε η τσιμινιέρα'' και ''Λιώνουν τα νιάτα μας'' γίνονται οι ύμνοι των κινητοποιήσεων. Ο δίσκος ωστόσο, αντιμετωπίζει έντονα την λογοκρισία των ραδιοτηλεοπτικών μέσων της εποχής.
1985
Η μεγάλη συναυλία για τον Μάνο
Στις αρχές Σεπτεμβρίου, οργανώνει και συμμετέχει σε μια μεγάλη συναυλία που πραγματοποιείται στο Ολυμπιακό Στάδιο στη μνήμη του Μάνου Λοίζου, μαζί με την Χαρούλα Αλεξίου, τη Δήμητρα Γαλάνη, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τον Γιάννη Καλατζή.
Η συναυλία για τον Μάνο Λοίζο στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας κυκλοφορεί σε δίσκο.
Ένα μεγάλο μέρος της συναυλίας κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο από την Minos. Εκτός από τα τραγούδια του Μάνου Λοΐζου, ακούστηκαν και δυο καινούργια τραγούδια, το «Πρωινό τσιγάρο» του Νότη Μαυρουδή και του Άλκη Αλκαίου και το «Αντίο φίλε» του Χρήστου Νικολόπουλου και του Λευτέρη Παπαδόπουλου, που αφιερώθηκαν στον Μάνο Λοΐζο.
2007
Σε Ισραήλ και Κύπρο
Συναυλίες τον ίδιο μήνα στο Ισραήλ μαζί με την Γλυκερία, τη Μελίνα Ασλανίδου, τη Δέσποινα Ολυμπίου και τη Mira Anwar Awad αλλά και στην Κύπρο συναυλίες αφιερωμένες στον Μάνο Λοίζο με τη συμμετοχή του Γεράσιμου Ανδρεάτου και της Δέσποινας Ολυμπίου
“Αχ χελιδόνι μου – Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά Μάνο Λοίζο”
Μία άλλη σημαντική έκδοση είναι η συλλογή με όλα τα τραγούδια του Μάνου Λοίζου που ηχογράφησε ο Γιώργος Νταλάρας στα χρόνια 1968 - 1976 και τίτλο “Αχ χελιδόνι μου - Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά Μάνο Λοίζο”. Στην έκδοση περιλαμβάνονται και κάποιες ανέκδοτες ηχογραφήσεις που πραγματοποίησαν με τον συνθέτη εκείνα τα χρόνια, δοκιμάζοντας τις μελοποιήσεις πάνω στα ποιήματα του κορυφαίου Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ.
2017
Αφιέρωμα στον Μάνο Λοίζο σε Ελλάδα και Κύπρο
Τον Ιούλιο, συναυλία αφιέρωμα στον Μάνο Λοίζο μαζί με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου στην Λευκωσία. Αργότερα θα επαναληφθεί και στο Θέατρο Πέτρας
2022
40 χρόνια μετά ”Από την καρδιά στη μνήμη”
”Μάνος Λοίζος 40 χρόνια μετά – Από την καρδιά στη μνήμη”, έχει τον τίτλο το αφιέρωμα στον σπουδαίο συνθέτη. Την Τετάρτη 4 Μαίου γέμισε το θέατρο Ολύμπια από κόσμο κάθε ηλικίας για να τραγουδήσει μαζί με τους καλλιτέχνες τα διαχρονικά...
Τον Οκτώβριο ξανά στην Κύπρο
Στις 2 και στις 5 Οκτωβρίου ο Γιώργος Νταλάρας συμμετέχει σε δύο συναυλίες. Η πρώτη έχει τον τίτλο ”Μικρά Ασία – Προσφυγιά” και είναι αφιερωμένη στα τραγούδια, στις μνήμες και τον πόνο που συνδέει τις δύο προσφυγιές της Σμύρνης και...
Ο Δρόμος του Μάνου Λοίζου στο Christmas Theater
Ο Γιώργος Νταλάρας είναι δεμένος άρρηκτα με τον Μάνο Λοΐζο και το έργο του. Στις 18 Νοεμβρίου ανέβηκε στη σκηνή του «Christmas Theater» για να ερμηνεύσει τραγούδια που στάθηκαν καύσιμο στους αγώνες μας, βάλσαμο στη λύπη μας, ρέκβιεμ των ερώτων...
2024
Δίπλα στους ανθρώπους που χρειάζονται στήριξη…
''Ηρθε η ώρα να ανάψει ξανά η τσιμινιέρα'' της ΛΑΡΚΟ. Με αυτά τα λόγια ο Γιώργος Νταλάρας, στην Λάρυμνα το μεσημέρι της 17ης Απριλίου, ξεκίνησε να τραγουδάει έχοντας πίσω του ως ... φυσικό σκηνικό τις τσιμινιέρες του εργοστασίου. Κάτω από τη σκηνή οι εργαζόμενοι και ο κόσμος που τους στηρίζει, καιρό τώρα.
«Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο»
Με αφορμή τη συναυλία «Τίποτα δεν πάει χαμένο: 50 χρόνια τραγούδια για έναν καλύτερο κόσμο» στο Δημοτικό Θέατρο Λυκαβηττού στις 15 Οκτωβρίου, ανέβηκαν στη σκηνή εκπρόσωποι τριών γενιών ερμηνευτών, όπως είναι οι Σπύρος Γραμμένος, Φοίβος Δεληβοριάς, Μανώλης Μητσιάς, Γιώργος Νταλάρας, Μαρία Παπαγεωργίου, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Μίλτος Πασχαλίδης και Μαρία Φαραντούρη. Ερμήνευσαν εμβληματικά τραγούδια που συνδέθηκαν με τη Μεταπολίτευση.